डॉ. सुवर्णा कराड यांची ‘पुस्तकांचं गाव, भिलार’ ला भेट
महाबळेश्वर, ता. १७ फेब्रुवारी:
महाराष्ट्र राज्य वंजारी महासंघ महिला आघाडीच्या प्रदेशाध्यक्ष डॉ. सुवर्णा कराड आणि वराडकर महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. भारत कऱ्हाड यांनी आज महाबळेश्वर तालुक्यातील पाचगणीजवळ असलेल्या ‘पुस्तकांचं गाव’ भिलार येथे भेट देऊन या अनोख्या उपक्रमाची माहिती घेतली. शासनाच्या या अभिनव संकल्पनेचे दोघांनीही विशेष कौतुक केले आणि तेथील वाचन संस्कृतीचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला.
भिलार: भारतातील पहिले ‘पुस्तकांचं गाव’
भिलार हे महाराष्ट्र शासनाच्या ‘पुस्तकांचं गाव’ या उपक्रमांतर्गत संपूर्ण गावात वाचन संस्कृती रुजवणारे भारतातील पहिले गाव आहे. ४ मे २०१७ रोजी महाराष्ट्र दिनाच्या निमित्ताने या उपक्रमाचा शुभारंभ करण्यात आला. या संकल्पनेत संपूर्ण गाव वाचनालयामध्ये रूपांतरित करण्यात आले असून, गावातील विविध घरे आणि स्थळांवर ३५ वाचन दालने स्थापन करण्यात आली आहेत.
प्रत्येक दालन एक विशिष्ट साहित्यप्रकारासाठी समर्पित आहे. उदाहरणार्थ, बालसाहित्य, स्पर्धा परीक्षा मार्गदर्शन, कविता, कादंबरी, इतिहास, विज्ञान, संतसाहित्य, स्त्री-साहित्य, लोकसाहित्य, नाटक, पर्यावरण, कृषी, उद्योग, क्रीडा, अनुवादित साहित्य, ललित गद्य, विनोदी साहित्य आणि इतर अनेक साहित्यप्रकारांसाठी येथे स्वतंत्र दालने आहेत.
डॉ. सुवर्णा कराड यांची भिलार भेट
या भेटीदरम्यान, डॉ. सुवर्णा कराड यांनी ‘पुस्तकांचं गाव’ या संकल्पनेच्या अंमलबजावणीबाबत आणि स्थानिक सहभागाबद्दल सखोल माहिती घेतली. त्यांनी तेथील ग्रंथपाल सौ. उमा शिंदे यांची भेट घेऊन वाचन चळवळीविषयी चर्चा केली. गावातील वाचनालये आणि भिंतींवर रंगवलेल्या वाचनसंस्कृतीला प्रोत्साहन देणाऱ्या आकर्षक चित्रकृती पाहून त्यांनी समाधान व्यक्त केले.
यावेळी समाजशास्त्र विषयाचे अनेक प्राचार्य, प्राध्यापक आणि विद्यार्थी उपस्थित होते. त्यांनीही या आगळ्या-वेगळ्या वाचन चळवळीचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला आणि वाचनसंस्कृतीला चालना देण्याच्या या उपक्रमाचे कौतुक केले.
पुस्तकगावातील वाचन संस्कृती जतन करण्यासाठी नियम:
परिसरात शांतता राखावी व स्वच्छता टिकवावी.
घरमालकांना त्रास होईल असे वर्तन टाळावे.
पंखा, दिवे इत्यादींचा गरजेनुसार वापर करावा.
खाद्यपदार्थ, धुम्रपान आणि मद्यपानास सक्त मनाई आहे.
मोबाईल चार्जिंगसाठी दालनाचा वापर करू नये.
पुस्तके फक्त वाचनासाठी उपलब्ध असून, ती विक्रीसाठी नाहीत.
भिलार – एक पर्यटन आणि वाचनसंस्कृतीचे अनोखे ठिकाण
भिलार हे पाचगणी आणि महाबळेश्वरच्या निसर्गरम्य परिसरात वसलेले असल्यामुळे ते साहित्यप्रेमी, अभ्यासक आणि पर्यटकांसाठी आदर्श ठिकाण ठरले आहे. येथे भेट देणाऱ्या वाचकांना निसर्गाच्या सान्निध्यात वाचनाचा आनंद घेता येतो. हे गाव महाराष्ट्र सरकारच्या पर्यटन विभागातर्फे ‘साहित्यिक पर्यटन स्थळ’ म्हणून घोषित करण्यात आले आहे.
भविष्यात येथे साहित्यिक गप्पा, ग्रंथ प्रदर्शन, लेखक-प्रकाशक भेटी, साहित्य संमेलन, कथा-कविता स्पर्धा आणि पुस्तक प्रकाशन समारंभ आयोजित करण्याची योजना आखली जात आहे.
डॉ. सुवर्णा कराड यांचे प्रतिपादन
या भेटीनंतर डॉ. सुवर्णा कराड यांनी ‘पुस्तकांचं गाव’ उपक्रम अत्यंत प्रभावी असल्याचे सांगितले आणि महाराष्ट्र शासनाच्या या आगळ्या-वेगळ्या कल्पनेचे मनःपूर्वक कौतुक केले.
– प्रतिनिधी, पुस्तकांचं गाव भिलार